GORĄCZKA U DZIECKA – CO ROBIĆ ?
Co może być przyczyną gorączki?
Gorączka to alarm przeciwpożarowy. Ostrzega nas, że dzieje się coś niedobrego. Pojawia się z reguły przy infekcjach bakteryjnych, ale często też przy zakażeniach wirusowych. U niemowląt może także wystąpić podczas ząbkowania, po szczepieniu lub po zażyciu niektórych leków.
Jak szybko rozpoznać gorączkę?
Pierwsze oznaki gorączki u niemowląt i małych dzieci to wypieki na twarzy, błyszczące oczy, osłabienie. Dziecko jest marudne, czasami szybciej oddycha i ma przyspieszone tętno. Starsze dzieci skarżą się na zimno lub dreszcze. Jeśli chcemy się upewnić, ze to rzeczywiście gorączka, dotknijmy czoła dziecka ustami. Jeżeli w dotyku jest ciepłe, dziecko ma na pewno podwyższoną temperaturę. Należy wówczas użyć termometru. Pamiętajmy jednak, ze przy bardzo wysokiej gorączce zdarza się, ze ręce i twarz są chłodne, a nawet zimne.
Jak prawidłowo mierzyć temperaturę?
Każdy w domu powinien mieć sprawny termometr. Polecane są modele elektroniczne. Nie wolno używać termometrów zawierających rtęć. Pomiar temperatury można wykonać pod pachą, w ustach, uchu lub odbycie. Małym dzieciom najlepiej mierzyć temperaturę w odbycie, z podciągniętymi nogami do góry. Przed pomiarem dziecko należy przytulić, uspokoić, zaśpiewać kołysankę. Dzięki temu zrelaksuje się, a wynik pomiaru będzie dokładniejszy. Jeżeli dziecko ma dłuższą infekcję, aby uzyskać wiarygodne wyniki, zaleca się mierzyć temperaturę 2 razy dziennie: rano w godzinach 7-8 i po południu w godzinach 16-17. Pomiary warto zapisywać, bo przebieg gorączki może być wskazówką dla lekarza.
Jaka temperatura ciała jest prawidłowa, a jaka oznacza gorączkę ?
Temperatura zależy od miejsca pomiaru. Jeśli mierzymy ją pod pachą, w uchu lub w ustach, prawidłowy wynik to około 36,6 C. Temperatura powyżej 37,5 C oznacza gorączkę. Jeśli temperaturę mierzymy w odbycie, poprawna wartość to 37,1 C. Leczenie gorączki należy rozpocząć, gdy temperatura ciała jest wyższa niż 38 C. Stan podgorączkowy (pomiędzy 37 a 38 C) działa korzystnie: zwiększa ukrwienie tkanek oraz pobudza do pracy układ odpornościowy. Jednak wyższa temperatura osłabia organizm, często występują przy niej bóle głowy, mdłości, dreszcze, bóle mięśni.
Czy gorączka może być niebezpieczna?
U małych dzieci (do 5. roku życia) wysoka gorączka może wywoływać drgawki. Dziecko wtedy pręży się, sztywnieje, traci przytomność, często też występują drgania całego ciała lub jego części, które należy odróżnić od dreszczy. Trwa to zazwyczaj nie dłużej niż kilka minut. W takiej sytuacji dziecko najlepiej położyć na podłodze, pilnować, żeby się nie uderzyło, i jak najszybciej wezwać lekarza lub pogotowie. Na szczęście drgawki gorączkowe zazwyczaj nie wiążą się z żadnymi następstwami. Lepiej jednak na tyle szybko obniżyć gorączkę, by do nich nie dopuścić. Dalsze obserwacje i badania pozwolą ustalić, czy rzeczywiście były to drgawki gorączkowe, czy np. napad padaczki.
Co robić, gdy pojawi się gorączka?
Należ jak najszybciej podać skuteczny i bezpieczny lek obniżający gorączkę. Pamiętajmy, że w czasie gorączki organizm poci się, traci cenne elektrolity i wodę, dlatego dziecku trzeba podawać dużo płynów. Najlepiej, żeby gorączkujący maluch odpoczywał i leżał w łóżku. Temperatura w pokoju nie powinna być za wysoka (nie więcej niż 20 C) , pomieszczenie należy regularnie wietrzyć. Ponieważ dziecko często intensywnie się poci, trzeba mu regularnie zmieniać pościel i piżamę. Przed podaniem leku przeciwgorączkowego i z początkiem jego działania nie stosujmy zabiegów ochładzających, bo może to wzmóc reakcję dreszczową.
Które leki skutecznie obniżają gorączkę?
Według Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) lekiem pierwszego podania w gorączce i bólu u niemowląt i małych dzieci jest paracetamol – ze względu ma bardzo wysoki profil bezpieczeństwa. Drugim lekiem jest ibuprofen. Pamiętajmy jednak, że ibuprofen nie jest zalecany dla dzieci poniżej 3. miesiąca życia oraz istnieją przeciwwskazania do jego podawania. Ibuprofenu nie można podawać przy biegunce, odwodnieniu, zakażeniu dróg moczowych oraz ospie wietrznej. W tych sytuacjach oraz u noworodków, a nawet wcześniaków może być podawany paracetamol. Paracetamol i ibuprofen można podawać jednocześnie, stosując dawkowanie równoległe, ściśle pod nadzorem lekarza. Preparaty naturalne, takie jak wyciąg z lipy czy malin, nie mają jednoznacznie udowodnionego działania przeciwgorączkowego.
Co jest lepsze: czopki czy leki doustne?
Lepsze są leki doustne. Czopki nie dają gwarancji precyzyjnego dawkowania. Lek w czopkach wchłania się z odbytnicy w nieprzewidywalnym stopniu. Często również jego wchłanianie poważnie zaburzają np. zaparcia lub biegunka. W Polsce jest już dostępny preparat z paracetamolem w płynie, który można podawać niemowlętom od 0 miesięcy, czyli już od pierwszych dni życia. Charakteryzuje się wysoką zawartością leku w małej objętości. Pozwala to na precyzyjne i wygodne dawkowanie już u bardzo małych dzieci. Dlatego z powodzeniem zastępuje czopki. Stosowanie czopków jest uzasadnione jedynie w przypadkach nietolerancji leku podawanego doustnie, np. w czasie wymiotów.
Na co należy zwracać uwagę podczas dawkowania leku ?
Dawka leku zależy od masy ciała dziecka. Kolejne dawki należy podawać w określonych odstępach czasowych. Właściwe dawkowanie leku jest zawsze opisane w ulotce dolekowej. Koniecznie trzeba się z nią zapoznać i postępować wg zaleceń, chyba że lekarz postanowi inaczej. W nowoczesnej farmakoterapii dzieciom zaleca się leki, gdzie ta sama ilość substancji czynnej znajduje się w małej objętości płynu. Dzięki dołączonej miarce z podziałką możemy zastosować precyzyjne dawkowanie, a jednocześnie ułatwić podaż leku.
Czy podawanie leku przeciwgorączkowego powinno być konsultowane z lekarzem ?
Jeżeli gorączce towarzyszą wyraźne objawy nieżytu górnych dróg oddechowych, katar, łzawienie, a jednocześnie nie obserwuje się duszności, gwałtownego zblednięcia i stan dziecka nie budzi niepokoju rodziców, leczenie przeciwgorączkowe można stosować samodzielnie. W takich sytuacjach paracetamol jest lekiem pierwszego podania. Jednocześnie dziecko należy czujnie obserwować. Jeżeli gorączka przedłuża się, należy poradzić się lekarza. Jeśli gorączce nie towarzyszążadne objawy nieżytowe dróg oddechowych lub biegunka, należy natychmiast udać się do lekarza. Można także na własną rękę wykonać ogólne badanie moczu.