rak płuca
May 23, 2013

Terminem „rak płuca" określa się raka tchawicy, oskrzeli (dróg oddechowych) i miąższu płucnego (pęcherzyki płucne).

Rak płuca to najbardziej śmiertelny spośród wszystkich nowotworów w Europie i na świecie, jest przyczyną 28% zgonów wśród mężczyzn i 10% wśród kobiet. Każdego roku w Polsce z powodu raka płuca umiera blisko 20 tys. osób. To więcej niż na raka piersi, raka jelita grubego i raka prostaty razem wziętych.

Śmiertelność powodowana rakiem płuca jest nadal bardzo duża, ze wskaźnikami przeżycia gorszymi niż dla innych częstych postaci raka. W Finlandii 12% pacjentów przeżywa obecnie 5 lat od momentu rozpoznania raka płuca w porównaniu do 4% przed 20 laty. Wskaźnik pięcioletniego przeżycia w raku płuca wynosi w Wielkiej Brytanii jedynie 5%, a w Polsce 3-5%.

Ze względu na odrębną biologię, przebieg kliniczny i sposób leczenia, rozróżnia się dwa główne typy raka płuca: niedrobnokomórkowy i drobnokomórkowy.

Najczęstszą postacią raka płuca jest rak niedrobnokomórkowy, w którym rozróżnia się trzy podtypy: Rak płaskonabłonkowy rozpoczyna się zwykle w jednym z większych oskrzeli i jego wzrost jest stosunkowo wolny. Wzrost zarówno raka gruczołowego, jak i raka wielokomórkowego rozpoczyna się na obwodzie płuca. Raka wielkokomórkowego charakteryzuje szybki wzrost i rozsiew.

Czas przeżycia w raku niedrobnokomórkowym jest dłuższy niż w raku drobnokomórkowym, który rozwija się szybciej, a zaczyna zazwyczaj w dużych oskrzelach.

Obok wymienionych dwóch głównych typów raka płuca, 5 do 10% przypadków stanowią inne rodzaje takie jak: rakowiak, oblak, rak śluzowokomórkowy i międzybłonniak złośliwy.

Przyczyny i Objawy

90% stwierdzonych zachorowań wiąże się z nałogiem palenia papierosów. Ryzyko wystąpienia raka płuca u nałogowych palaczy wzrasta 30-krotnie (30% w porównaniu z 1% dla niepalących). Osoby niepalące ale narażone na kontakt z dymem tytoniowym chorują 3-krotnie częściej („palenie bierne" lub „palenie z drugiej ręki").

Czynniki genetyczne wpływają na podatność wobec szkodliwego działania nałogu palenia, a w efekcie na zwiększenie ryzyka rozwoju raka płuca.

Inne czynniki (tzw. karcinogeny) mogą zwiększać ryzyko zachorowania (np. azbest, promieniowanie, toksyczne związki chemiczne). Jednak liczba zachorowań spowodowanych przez karcinogeny jest mała w porównaniu z liczbą przypadków raka płuca wywołanego paleniem.

Objawy raka płuca mogą być różne i niestety często obserwuje się przebieg bezobjawowy. Jednym z najpowszechniejszych objawów jest kaszel, który towarzyszy wzrostowi guza i zamknięciu światła dróg oddechowych. U wieloletnich palaczy często pierwszym objawem jest zmiana charakteru kaszlu. Mogą także występować bóle klatki piersiowej, pleców lub ramienia, skrócenie oddechu, uczucie zmęczenia, nawracające zapalenia płuc albo oskrzeli, krwioplucie, chrypka czy obrzęk szyi i twarzy. W wyniku szerzenia się raka płuca na inne części ciała mogą ponadto występować objawy pozornie niezwiązane z płucami: bóle głowy, osłabienie, krwawienie, zakrzepy i inne.

Leczenie raka płuca

Uważa się, że wczesne wykrycie może wydłużyć czas przeżycia, choć fakt ten nie został jednoznacznie udowodniony.

Leczenie może obejmować zabieg chirurgiczny, radioterapię i chemioterapię lub też kombinację tych metod.

Leczenie powinno być dostosowane do indywidualnych potrzeb chorego w zależności od typu i stopnia zaawansowania choroby.

Chirurgiczne usunięcie raka płuca wykonywane jest w tylko w niewielkiej liczbie przypadków. Nie jest stosowane, jeśli nowotwór rozprzestrzenił się na inne narządy lub jego lokalizacja w obrębie płuc uniemożliwia przeprowadzenie zabiegu.

Radioterapia i/lub chemioterapia mogą być wykorzystane dla zmniejszenia masy guza przed zabiegiem operacyjnym lub też jako leczenie paliatywne w zaawansowanych postaciach choroby.

Jakie badania wykonać

1. Czy masz więcej niż 40 lat?
2. Czy palisz papierosy?
3. Czy jesteś codziennie narażony/a na wdychanie dymu tytoniowego?
4. Czy ktoś w Twojej rodzinie chorował na raka płuca?
Czy masz którykolwiek z poniższych objawów:
a. Kaszel, który nie ustępuje od 2-3 tygodni lub zmienił swój charakter
b. Częste infekcje dróg oddechowych (co najmniej 2)
c. Krwioplucie (nawet 1 epizod)
d. Duszności bez nieuchwytnej przyczyny
e. Zmęczenie i brak energii bez konkretnej przyczyny
f. Niewyjaśniona utrata masy ciała (wagi)
g. Ból klatki piersiowej lub okolicy barku

Jeżeli odpowiedziałeś/aś twierdząco na co najmniej 3 z 4 pytań i/lub masz jakikolwiek z wyżej wymienionych objawów, koniecznie wykonaj badania w kierunku wykrywania raka płuca!

Krok 1
Umów się na wizytę u lekarza podstawowej opieki zdrowotnej (POZ) po skierowanie na badania.

Krok 2
Wykonaj badania:

• RTG klatki piersiowej w dwóch projekcjach i/lub
• Tomografię komputerową

Krok 3
Jeśli wyniki Twoich badań odbiegają od normy, poproś lekarza POZ o skierowanie do specjalisty - lekarza chorób płuc (pulmonologa), chirurga klatki piersiowej (torakochirurga), onkologa klinicznego lub radioterapeutę. Zapamiętaj! Do lekarza onkologa nie musisz mieć skierowania!

Krok 4
Umów się na wizytę u lekarza specjalisty. W celu wykluczenia lub rozpoznania raka płuca konieczne mogą być badania mikroskopowe plwociny, wycinków z oskrzeli lub biopsja guza płuca.